Bu ünlü deyişi bilirsiniz değil mi, “Elinde çekiç varsa, her problem çivi gibi gözükür” Sorunlara uygulayabildiğimiz araçlar, karşılaştığımız zorluklarla ilgili ve ona uygun çözümlere ilişkin algılarımızı değiştiriyor.
Orjinalini kimin söylediği hakkında belirsizlikle olsa da, en yakın söylenmiş halinin Abraham Maslow’a ait olduğunu biliyoruz: “I suppose it is tempting, if the only tool you have is a hammer, to treat everything as if it were a nail.” -(Psychology of Science – 1966)
“Sanırım, tek sahip olduğunuz araç çekiç ise, her şeye bir çivi muamelesi yapmak cazip gelir.”
Abraham Maslow’un bu lafını dayandırdığı konsept, başka bir Abraham olan Abraham Kaplan’ın “Araç Kanunudur”.
Bu deyişin dayandığı bu bilişsel önyargı hakkında yazmak istiyorum. Bilişsel deyince bilişim veya IT de anlaşılmasın. İngilizcesi cognitive olan idrak ile ilgili, kavrama ile ilgili bir konu bu.
Bu bilişsel ön yargı kendi alanımızla ilgili konularda işimizi çözmeyi kolaylaştırırken, diğer alanlara yaklaşımlarda işi bence zora sokuyor.
Bu özellikle iç veya dış müşterilerde, partnerlerle bazı konuları çözmeye çalışırken çok karşıma çıkıyor.
Mesela güçlü tarafı satış olan ve kendi elleri ile firmayı varetmiş bir firma sahibi ile konuşurken, eğitimle ilgili hususlara atmaca yaklaşımı ile yaklaşıyor ve Internet’teki dokümanların yeterli olacağını ve eğitim alacak elemanlar için yazılı materyallerin yeterli olacağını varsayıyor, çünkü kendisi şu ana kadar o şekilde halletmiş.
Güçlü tarafı görsel tasarım olan bir art direktör ile konuşurken, sayfa hızının iyileştirilmesi konusunda ve tarayıcıya göre görsel türlerinin gönderilmesi konusunda abarttığımı düşünüyor. Çünkü onun için bir sayfanın estetik kısmı yeterince etkili ise, sayfanın çağrılma hızı o kadar önemli olmayacaktır.
Bir temaya ait Facebook grubunda da katılımcılar, Google sayfa puanınını %97 den %100 e nasıl çıkarabileceğin araştırmakla vakit harcıyor. O konuşmalar bana aşırı-optimizasyon yaptıkları konusunu düşündürüyor.
Çünkü en erişilmez bir site bile 100 tam puana sahip olabilir. Bakın burada deneyi var:
Örnekleri, UX, finans vb için daha da arttırabiliriz.
Özünde de değişmeyen bir şey var, insanlar konuşma konularını uzman oldukları alana taşımak ve bir problemi uzman oldukları bakıştan ele almayı tercih ediyorlar.