Personalar , hizmetinizi, ürününüzü, sitenizi veya markanızı benzer şekilde kullanabilecek farklı kullanıcı türlerini temsil etmek için araştırmanıza dayalı olarak oluşturduğunuz kurgusal karakterlerdir. Persona oluşturmak, kullanıcılarınızın ihtiyaçlarını, deneyimlerini, davranışlarını ve hedeflerini anlamanıza yardımcı olacaktır. Farklı insanların farklı ihtiyaç ve beklentilere sahip olduğunu fark etmenize yardımcı olabilir ve ayrıca, tasarladığınız kullanıcıyla tanımlamanıza da yardımcı olabilir. Persona, tasarım sürecini daha az karmaşık hale getirir, size rehberlik eder ve hedef kullanıcı grubunuz için iyi bir kullanıcı deneyimi yaratma hedefine ulaşmanıza yardımcı olabilirler.

Tasarım ekibinin tercihlerine dayanan ürün, hizmet ve çözümler tasarlamanın aksine, araştırmayı harmanlamak ve verilerdeki belirli eğilimleri ve kalıpları personalara dönüştürmek, birçok insan merkezli tasarım disiplini içinde standart bir uygulama haline gelmiştir. Personalar gerçek insanları tarif etmemektedir, ancak personanızı, birden çok kişiden toplanan gerçek verilere dayanarak oluşturursunuz. personalar,  büyük ölçüde araştırmalarınızdaki soğuk gerçekler olarak kalacak şeylere insancıl bir görünüm ekler. Tipik veya atipik (aşırı) kullanıcılara ait kişisel profiller oluşturduğunuzda, araştırmanız için tasarladığınız insan türlerini sentezleyen araştırmalarınızdaki kalıpları anlamanıza yardımcı olacaktır. Personalar ayrıca model karakterler veya kompozit karakterler olarak bilinir.

Personalar, tasarım geliştirme sürecinizi değerlendirmek için kullanabileceğiniz anlamlı arketipler sunar. Persona oluşturmak, doğru soruları sormanıza ve bu soruları, tasarladığınız kullanıcılara göre cevaplandırmanıza yardımcı olacaktır. Örneğin, “Ahmet, Veli ve Şebnem, X özelliği ya da belirli bir bağlamda Y ile ilgili olarak nasıl deneyimliyor, tepki veriyor ve davranıyor?” Ve “Cihan, Deniz ve Merve ne düşünüyor, hissediyor, yapıyor ve söylüyor? ” ve“ Hangi altta yatan hangi temel ihtiyaçlarını karşılamaya çalışıyorlar? ”

 

(Design Thinking)Tasarımsal Düşünümde Personalar

Tasarımsal düşünümde 5 aşama vardır.

Aşama 1 – Empati
Aşama 2 – Tanımlama
Aşama 3 – Fikirleştirme
Aşama 4 – Prototip.
Aşama 5 – Test

(Design Thinking) sürecinde genellikle  Tanımlama aşaması sırasında personalar oluşturmaya başlanır. Tanımlama aşamasında,  ilk aşamadaki (empati aşaması) araştırma ve bulgularını  sentezler. Personanın kullanılması, tasarımcıların üçüncü aşama olan Fikirlendirme aşamasına geçmelerine yardımcı olabilecek yöntemlerden sadece bir tanesidir. Personalar, Beyin Fırtınası -Olası En Kötü Fikir-Scamber gibi fikir seansları için bir rehber olarak kullanılacaktır.

Persona Üzerine Dört Farklı Perspektif

1. Hedefe Yönelik Persona

Bu personanın Odak noktası: Tipik kullanıcı, ürünümle ne yapmak istiyor?” Hedefe yönelik bir personanın hedefi, ürününüzle veya hizmetinizle etkileşimde bulunarak hedeflerine ulaşmak için kullanacağınız işlem ve iş akışını incelemektir. Kullanıcının ihtiyaçlarını ve hedelerini inceleyerek, bu ihtiyaçları hayata getireceğinize dair ve ürününüzün kullanıcıya fayda katacağına dair varsayımda bulunuyoruz. Hedefe yönelik personalar, “Visual Basic’in Babası” olarak tanınan Amerikalı bir yazılım tasarımcısı ve programcısı olan Alan Cooper’ın bakış açılarına dayanır.

2. Rol Tabanlı Personalar

Rol tabanlı bakış açısı da hedefe yöneliktir ve aynı zamanda davranışa odaklanır. Rol tabanlı perspektiflerin personaları, büyük ölçüde veri güdümlüdür ve hem nitel hem de nicel kaynaklardan veri içerirler. Bu rol tabanlı bakış, kullanıcının organizasyondaki rolüne odaklanır. Bazı durumlarda, tasarımlarımızın kullanıcılarımızın kendi organizasyonlarında veya daha geniş yaşamlarında oynadıkları kısmı yansıtması gerekir. Kullanıcılarımızın tipik olarak gerçek hayatta oynadıkları rollerin incelenmesi, daha iyi ürün tasarımı kararlarına yardımcı olabilir. Ürün nerede kullanılacak? Bu rolün amacı nedir? Bu rolün hangi ticari hedefleri var? Bu rolün görevlerinden başka kimler etkilenir? Bu rol tarafından hangi işlevler sunulur? Jonathan Grudin, John Pruitt ve Tamara Adlin, role dayalı bakış açısının savunucularıdır.

3. Bağlayıcı personalar

“Bağlayıcı perspektif, hikayelerin katılım ve içgörü üretme kabiliyetine dayanır. Karakterleri ve hikayeleri anlayarak, hayali insanların canlı ve gerçekçi bir tanımını yaratmak mümkündür. İlgi çekici bir bakış açısının amacı, kullanıcıyı, kendilerini tanımlayamadıkları ve hayatı kestiremeyen bir klişe olarak gören tasarımcılardan, kendilerini aktif olarak insanların yaşamlarına dahil eden tasarımcılara taşımaktır. Diğer persona perspektifleri, tüm insanı incelemeden bunun yerine sadece davranışa odaklandıklarından, basmakalıp betimleme riskine neden olduğu için eleştirilir.. ”
– Lene Nielsen

Bağlayıcı personalar  hedef ve rol yönlendirilmiş personanın her ikisini de, bunun yanı sıra, daha geleneksel şahsiyetleri içerebilir. Bu bağlayıcı personalar, onları kullanan tasarımcılar kendileriyle daha fazla etkileşime geçecek şekilde tasarlanmıştır. Buradaki fikir, persona kullanımı vasıyasıyla bir kullanıcının 3D modelini oluşturmaktır. Daha çok insan persona ile ilgilenir ve onları ‘gerçek’ olarak görürse, süreç tasarımı sırasında onları daha fazla göz önüne alacak ve onlara en iyi ürünle hizmet etmek isteyecektir. Bu şahıslar duygular kullanıcının psikolojisini, geçmişini  ve bunları mevcut görevle ilgili hale getirir. Bakış açısı, hikayeler personalari nasıl hayata getirebilir ve bağlayıcı olur bunu vurgular. Bu bakış açısının savunucularından biri Lene Nielsen.

Persona yönteminin ana zorluklarından biri de katılımcıları kullanmaya yönlendirmektir.

4. Kurgusal Personalar

Kurgusal personlar, (diğer personaların aksine)  kullanıcı araştırmasından ortaya çıkmaz, UX tasarım ekibinin deneyiminden ortaya çıkar. Takımın kullanıcı tabanı ile geçmiş etkileşimlerine dayanarak, tipik kullanıcıların nasıl olduklarına dair bir resim çizmek için kullanılır. Kuşkusuz bu personalar çok kusurlu olabilir . Bunları kullanıcı ihtiyacını tespitte başlangıç ​​taslağı olarak kullanabilirsiniz. UX tasarım sürecinde kullanıcılarınızla erken etkileşime izin verir, ancak elbette, ürün veya hizmetlerinizin geliştirilmesi için bir rehber olarak güvenilmemelidir.

Bağlayıcı personalar ve Senaryolar Yaratmak için 10 adım

Bağlayıcı personalar, öykülerin insanlara nasıl katılabileceğini ve kişilikleri hayata geçirebileceğini vurgular. Bu 10 aşamalı süreç ön veri toplamadan,  aktif kullanıma ve personaların sürekli gelişimine tüm süreci kapsamaktadır. Dört ana bölüm vardır:

  • Veri toplama ve verilerin analizi (adım 1, 2),
  • Persona tanımlamaları (adım 4, 5),
  • Problem analizi ve fikir gelişimi için Senaryolar  (adım 6, 9),
  • Kuruluştan Kabul ve tasarım ekibinin dahil edilmesi (adım 3, 7, 8, 10).

10 adım ideal bir süreçtir, ancak bazen projede tüm adımları dahil etmek mümkün değildir.

1. Verileri toplayın. Kullanıcılar hakkında olabildiğince fazla bilgi toplayın. Hedef kullanıcı grubunuzdaki gerçek kullanıcıların yüksek kaliteli kullanıcı araştırmasını gerçekleştirin. Tasarım Düşüncesinde araştırma aşaması, Empati evresi olarak da bilinen ilk aşamadır.

2. Bir hipotez oluşturun. İlk araştırmanıza dayanarak, kullanıcıların birbirlerinden farklı yönleri de dahil olmak üzere, projenin odak alanındaki çeşitli kullanıcılar hakkında genel bir fikir oluşturacaksınız – Örneğin, Yakınlık Diyagramları ve Empati Haritalarını kullanabilirsiniz.

3. Herkes hipotezi kabul eder. Amaç, kullanıcılar arasındaki farklılıklar hakkındaki ilk hipotezi desteklemek veya reddetmektir. Bunu, proje katılımcılarına hipotezle yüzleşerek ve mevcut bilgiyle karşılaştırarak yapabilirsiniz.

4. Bir sayı belirleyin. Oluşturmak için anlamlı olan persona sayısına karar vereceksiniz. Çoğu zaman, her ürün veya hizmet için birden fazla persona oluşturmak istersiniz, ancak her zaman birincil odak noktanız olarak yalnızca bir persona seçmelisiniz.

5. Personaları tanımlayın. Persona ile çalışmanın amacı, kullanıcılarınızın ihtiyaç ve hedeflerine dayalı çözümler, ürünler ve hizmetler geliştirmektir. Kullanıcıları, kullanıcıları anlamak için yeterli anlayış ve empati ifade edecek şekilde tanımladığınızdan emin olun.

  • Kullanıcının eğitimi, yaşam tarzı, ilgi alanları, değerler, hedefler, ihtiyaçlar, sınırlamalar, arzular, tutumlar ve davranış kalıpları hakkında ayrıntıları eklemelisiniz.
  • Personaya gerçekçi bir karakter kazandırmak için birkaç kurgusal kişisel ayrıntı ekleyin.
  • Her personaya bir isim verin.
  • Her persona için 1–2 sayfa tanım oluşturun.

6. Personalariniz için durumları veya senaryoları hazırlayın. Bu ilgi çekici persona yöntemi, çözümleri açıklayan senaryolar oluşturmaya yöneliktir. Bu amaçla, tasarladığınız ürün veya hizmetin kullanımını tetikleyebilecek bazı belirli durumları tanımlamalısınız. Başka bir deyişle, durumlar bir senaryonun temelidir. Bir personaya onları kullanıcı rolünde içeren senaryolar oluşturarak verebilirsiniz. Senaryolar genellikle personayı, çözmek istedikleri veya çözmek zorunda oldukları bir problemle belirli bir bağlama yerleştirerek başlarlar.

7. Kuruluştan kabul alınız. Bu tüm 10 adımda, ortak amac, tüm proje katılımcılarını dahil etmektir. Mümkün olduğunca çok sayıda takım üyesi, kişiliklerin gelişimine katılmalıdır ve çeşitli adımlarda katılımcıların kabulünü  sağlamak önemlidir. Bunu başarmak için iki strateji arasından seçim yapabilirsiniz: Katılımcılardan fikirlerini isteyebilir veya sürece aktif olarak katılmalarını sağlayabilirsiniz.

8. Bilgiyi yayın. Katılımcıların yöntemi kullanabilmesi için persona açıklamalarının herkese yayılması gerekmektedir. Bu bilgiyi, sürece doğrudan katılmayanlara, gelecekteki yeni çalışanlara ve olası dış ortaklara nasıl yaymak istediğinize karar vermek önemlidir. Bilginin yayılması, proje katılımcılarına altta yatan verilere nasıl erişim verileceğini de içerir.

9. Herkes senaryolar hazırlar. Personanın, bir senaryonun parçası haline gelene kadar kendi başına bir değeri yoktur. Senaryo,  kişinin gelecekteki bir ürünü nasıl kullandığı hakkında hikayedir.

10. Süregelen ayarlamalar yapın. Son adım, persona tanımarının gelecek hayatıdır. Tanımları düzenli olarak gözden geçirmelisiniz. Yeni bilgiler ve yeni yönler tanımları etkileyebilir. Bazen var olan persona açıklamalarını yeniden yazmanız, yeni kişi eklemeniz veya eski kişilikleri ortadan kaldırmanız gerekir.

Bir Persona Nasıl Yapılır Örnek – Adım 5

Kişiliğimizin eğitim, yaşam tarzı, ilgi alanları, değerler, hedefler, ihtiyaçlar, sınırlamalar, arzular, tutumlar ve davranış kalıpları hakkındaki ayrıntıları bildireceğiz. Kişiliğimizi gerçekçi bir karakter haline getirmek ve ona bir isim vermek için birkaç kurgusal kişisel ayrıntı ekledik.

Temel Gerçekler

Sevil, Cihangir, İstanbul’da bir dairede yaşıyor.  23 yaşında, bekar, etnografya öğrencisi ve boş zamanlarında bir garson olarak çalışıyor.

İlgi Alanları ve Değerler

Sevil diğer kültürleri gezmeyi ve deneyimlemeyi sever. Yakın zamanda yaz tatilini Tanzanya’da gönüllü olarak geçirdi.

Barlara çıkmak yerine, geceleri evde kitap okumayı sever. Evde ya da sessiz kahve dükkanlarında küçük bir arkadaş grubuyla takılmaktan hoşlanır. Görünüm ve moda hakkında çok fazla şey umursamıyor. Onun için önemli olan değer ve motivasyonlardır.

Ortalama bir günde, birçok bardak çay içmeye eğilimlidir ve genellikle kendi sağlıklı yemeklerini pişirir. Organik yiyecekleri tercih ediyor, ancak bunu her zaman karşılayamıyor.

Bilgisayar, İnternet ve Televizyon Kullanımı

Sevil MacBook Air, iPad ve iPhone sahibi. Ön araştırmalarının çoğunu yürütmek için yaptığı çalışmalardan dolayı interneti kullanıyor ve hangi kitapların okuyacağına ve satın alınacağına karar vermesine yardımcı olacak kullanıcı yorumlarını inceliyor. Christie ayrıca tüm müziklerini Spotify’dan dinliyor ve televizyonu istemediği için online film izliyor. TV’lerin modası geçmiş olduğunu düşünüyor ve zamanını seçmediği TV şovlarını, eğlencelerini, belgesellerini ya da haberlerini seyretmek istemiyor ve kendisinin % 100 ilgisini çekecek şeyleri buluyor.

Tipik bir gün

  • Sevil sabah 7’de kalkıyor. Evde kahvaltı ediyor ve her sabah 8.15’te üniversiteye gidiyor.
  • Programına bağlı olarak, kendisi tarafından ya da bir derse katılıyor. Her hafta Masters seviyesinde 15 saat dersi var ve 20 saat kendi başına çalışıyor.
  • Öğlen yemeğini bir arkadaş ya da küçük bir grupla yiyor.
  • Çalışmaya devam ediyor.
  • Eve yola saat 3’de çıkıyor. Bazen evde 2-3 saat çalışmaya devam ediyor.
  • Haftada üç gece, küçük bir eko-restoranda saat 18:00 ile 22:00 arasında garsonluk yapıyor.

Gelecek Hedefler

Sevil, çalışmayı ve yolculuğu birleştirebileceği bir geleceği hayal ediyor. O, zengin bir toplumda doğmakla aynı şansa sahip olmayan başkalarına yardım eden üçüncü bir dünya ülkesinde çalışmak istiyor. Çocukları ve bir koca sahibi olması istediğinden emin değil. En azından henüz radarında değil.

Geçmişinizi Tanıyın

Personanın geliştirilme yöntemi, 1990’ların sonlarında araştırmacıların kullanıcı anlayışını en iyi şekilde nasıl anlayabileceğinizi yansıtmaya başladığı IT sisteminin geliştirilmesinden çıkmıştır. Kullanıcı arketipleri, kullanıcı modelleri, yaşam tarzı anlık görüntüleri ve model kullanıcılar gibi çeşitli kavramlar ortaya çıktı. 1999 yılında, ilk defa Alan Cooper Mahkumlar Tımarhaneyi Yönetiyor isimli kitabında, personayı, hayali kullanıcıları tanımlamak için kullanabileceğimiz bir yöntem olarak tarif etti. Personaya ilişkin çok sayıda makale ve kitap var, ancak yöntemi uygulamak için tek bir yolun birleşik bir anlayışı yok, ne de bir kişi tanımının tam olarak içermesi gereken bir tanım var.

Toparlama

Personalar kurgusal karakterler. Kullanıcılarınızın ihtiyaçlarını, deneyimlerini, davranışlarını ve hedeflerini anlamanıza yardımcı olmak için araştırmanıza dayalı persona oluşturuyorsunuz. Persona oluşturmak, tasarladığınız kullanıcıyı tanımlamanıza ve anlamanıza yardımcı olacaktır. Persona tasarım görevini daha az karmaşık hale getirir, fikir süreçlerinizi yönlendirecek ve hedef kullanıcı grubunuz için iyi bir kullanıcı deneyimi yaratma hedefine ulaşmanıza yardımcı olacaktır. İlgi çekici personalar, öykülerin insanlara nasıl katılabileceğini ve kişilikleri hayata geçirebileceğini vurgular. 10 aşamalı süreç, aktif veri kullanımıyla, ön veri toplamasından tüm süreçleri kapsayacak şekilde devam eder.

persona nedir

 


Interaction Design Foundation‘un Makalesinden “casual” bir şekilde çevrilmiştir.