UX (User Experience) Nedir
UX nedir sorusunun en kısa cevabı : UX (User eXperience), bir kullanıcının bir hizmet veya ürünü kullanırken nasıl hissettiğidir.Bu bizim ilgilendiğimiz manada, dijital olarak, web sitesi olabilir, uygulama olabilir veya form olabilir. UX üzerine çalışanlar, insan ve makineler arasındaki ilişki üzerine çalışırlar.
UX (User Experience) Tasarımcısı Kimdir
UX Tasarımcısı, ürünler veya hizmetler hakkında kullanıcıların nasıl hissettiklerini araştıran ve analiz eden kimsedir. Bu bilgi ile geliştirilecek ürünlerden kullanıcıların en iyi deneyimi almasını sağlamak adına çalışırlar.
UX (User Experience) Neden Önemlidir?
Tasarımcılar, havalı diye düşündükleri şeyler yaparlarken,müşterilerinin de uyacaklarını umarlar. Ancak, bu yaklaşım sıkıntılıdır. Kullanıcıların ilgisini tutmak eski zamanlarla karşılaştırıldığına göre çok daha zordur. Ayrıca bu yaklaşımda kullanıcıların ne düşündüğü hakkında en ufak bir gözönüne alma yoktur. Bir tür şansa yeaa tarzı yaklaşımdır.
Design Thinking (Tasarımsal Düşünüm) Nedir
Tasarım düşünümü diye Türkçeye kabaca çevirebileceğimiz fakat tam karşılamayan bu İngilizce terim, bir problemi çözmek adına getirilebilecek kreatif yaklaşımları ifade eder. Tasarımcların iş yöntemlerini analiz etmek, öğrenmek, öğretmek bize tasarımda, işte ve gerçek dünyadaki problemleri kreatif, innovatif yolla çözmek için insan odaklı bu yaklaşımları sistemsel olarak öğrenmeyi ve öğretmeyi ifade eder.
“Tasarım Düşünümü insanların ihtiyaçlarını, teknolojinin olasılıkları ve iş başarısı içi gereklilikleri birleştirmek için tasarımcının araç kitinden faydalanan, novasyoa insan merkezli yaklaşımdır.” Tim Brown, IDEO
Bu terimi açıklarken, tüme varım değil tümdengelim yapmak daha doğru olabilir. Yani tanımı içeriği ve yöntemleri üzerinden anlatmaya çalışmak daha iyi olabilir.
Tasarım düşünümü, kullanıcı anlamak adına, varsayımları sorgulamak, o andaki bilgi ve algı düzeyimizle bize henüz görünür olmayan çözümler ve alternatif stratejiler tespit etme adına problemi tekrar tanımlamak adına gerçekleştirilen ufak değişikliklerle yinelemeli işlemler sürecidir.
Tasarım düşünümü tamamen söz konusu hizmet veya ürünün kullanıcısını anlamak için yoğun çalışma üzerinedir. Hedef kullanıcıyı gözlemlemede ve onunla empati geliştirmede bize yardımcı olur. Problem tekrar sorgulanır, varsayımlar sorgulanır ve uyarlamalar sorgulanır. Yanlış tanımlanmış problemi tespitte veya problemi daha insan-merkezli odaklı yaklaşımlı olarak tanımlamakta, beyin fırtınası oturumlarında, prototip ve test çalışmalarında yardımcı olur, ve bu süreçlere ilişkin deneyleri de kapsar.
İnsan, karar süreçlerini hızlandırma adına genelde düşünce sistemini bir mantığa bağlamayı ve aynı aksiyon ve bilgiyi de problem çözmeye uyarlama eğilimindedir.
Bu bize zaman kazandırsa da ve daha az beyin gücüne ihtiyaç duysa da, problemlere kreatif yaklaşmak gereken zamanlarda ve yeni çözüm gerektiren zamanlarda aslında bizi engelleyen bir eğilimdir.
(Design Thinking)Tasarımsal Düşünüm adımları
Stanford Tasarm Enstitüsü, Tasarım Düşünümünde 5 fazlı modelden bahseder.
Empati – Kullanıcılarla
Tanımlama – Kullanıcının ihtiyaçlarını, problemlerini ve sizin içgörünümlerini
Tasavvur / Kavrama – yenilikçi çözümler için fikirler oluşturarak ve varsayımları sorgulayarak
Prototip – Çözüm geliştirmeye başlamak adına
Test – Çözümleri
Mutlaka bu admların sırası bu şekilde olması gerekmez, katı kurallı bir dizilim takip edilmez. Ancak en önemli olan konu iterasyondur. O yüzden buradaki adımlar bir şelale mantığında, veya adım adım süreçler gibi düşünülmemelidir. Daha ziyade yanyana koşan 5 süreç gibi düşünmek daha iyidir.
Tasarım Düşünümü, resme çerçevenin dışından da bakmak veya farklı perpspektiften bakmak, kalıpların dışında bakmak gibi de adlandırılabilir.
Özünde, kullanıcıların ürün veya hizmetle nasıl etkileşime geçtiğini anlayarak ve analiz ederek ürün veya servisi geliştirme vardır. Önceki varsayımların da sağlamasını yapmak bu işin bir parçasıdır.
Kullanıcı Deneyiminin fikir veya isim babası olan Don Norman da bu konuda şunu der:
“ Tasarımın doğası üzerine kafa yordukça ve sormayan veya derin araştırma yapmayan, kör şekilde problemleri çözdüklerini düşünen mühendis ve iş adamlarını gördükçe, bu kişilere iyi bir miktar tasarım düşünümü dozunun faydalı olacağının farkına vardım. Tasarımcılar, yüzeysel bir çözüme yakalanmaktan kaçınmalarını sağlayacak çeşitli teknikler geliştirmişlerdir. Başlangıç problemini bir öneri olarak alırlar, son beyan olarak deil. daha sonra bu problem beyanın altında yatan esas konular neler olabilir diye genel olaraak düşünmeye başlarlar (örneğin kök sebeplere inmek için 5 Neden yaklaşımı)”
UX (User Experience)i etkileyen faktörler
Kullanıcı deneyimi, genelde bir ürün veya servisin kullanımının ne kadar kolay olduğu değildir.
Bu alandaki önemli isimlerden Peter Morville e göre UX i etkileyen 7 faktör vardır.
1 – Faydalı
Bir ürün birine faydalı bir maksadı yoksa, onu pazara sunmanın da bir anlamı yoktur. Bu manada oyunun bile bir faydası vardır. Stres atmak için, boş zaman geçirmek için bu faydalara arasında sayılabilir.
2- Kullanılabilir
Bir ürünü kullanması ne kadar kolaysa o kadar rekabet şansı artacaktır.
3- Bulunabilir
Bir web sayfasında içeriği kolayca bulamıyorsan, onu aramaktan vazgeçersiniz. Veya rastgele dizilmiş bir kitap mağazasında, markette, aradığınızı kolayca bulamıyor ve yardımcı birisi de yoksa yine alacağınızı almaktan vazgeçersiniz.
4- Güvenilebilir
Bir ürüne dair güvenilme endeksi, o işi yapabileceğine ve belirli bir süre dayanacağına, ona dair verilmiş olan bilginin doğru ve amaca uygun olup olmaması ile ilişkilidir.
5- Arzu edilebilir
Ferrari ve Fiat ücretsiz olarak verilse hangisini tercih ederdiniz? Bakımlarını ve benzin masraflarını düşünmeyin.
6- Erişilebilir
Bir ürün veya servis, çeşitli engelleri olan kişiler tarafından (duyma işitme) da kullanılabilir olma derecesi, onun erişilebilirlik derecesini belirler.
Sadece engelli insanlar için değil genel manada tüm insanlar için herkes tarafından kullanılması kolay ürün yapmanız gerekmektedir.
7- Değerli
Burada değerliden kasıt, sunulduğu pazardaki alıcıların hayatlarına değer katmalıdır. Örneğin erkek bir tüketici için, kendisi kullanacaksa bir Louis Vuitton kadın çantasının değeri oldukça düşüktür.
Bir ürünün bağıl değeri çözdüğü probleme göre belirlenir. O yüzden bir firmanın 20.000 TL değerindeki problemini çözen probleminiz 200 TL ise hemen alınır, 20.000 TL ise benzer ürünlere bakılır.
Derin bir konu diğer yazılarla da tamamlamayaa çalışacağım.